ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΥΠΡΟΥ

Η πατάτα της Ξυλοφάγου

Η πατάτα είναι ένα προϊόν που ευδοκιμεί σε αμμώδη ή αμμοαργιλλώδη εδάφη και στα κοκκινοχώματα. Η άρδευση είναι απαραίτητη και γι’ αυτό η ποσότητα του νερού είναι τεράστιας σημασίας. Η παγωνιά βλάπτει πολύ την καλλιέργειά της και όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από 3 βαθμούς Κελσίου καταστρέφεται.
Η κοινότητα της Ξυλοφάγου ικανοποιεί όλους εκείνους τους ευνοϊκούς παράγοντες για την καλλιέργεια της πατάτας, αφού είναι Κοκκινοχώρι και διαθέτει ικανοποιητικά αποθέματα υπογείων νερών, το κλίμα είναι γλυκό ένεκα της θάλασσας πράγμα που συμβάλλει στις καλλιέργειες της πατάτας. Η καλλιέργεια της πατάτας στην Κύπρο φαίνεται να ξεκίνησε πριν από την αγγλική κυριαρχία στην Κύπρο αλλά αναφέρεται ιστορικά πως η εξάπλωσή της στην Κύπρο ξεκίνησε το 1909. Όπως σημειώνει και ο Αντρέας Π. Πολυδώρου στο βιβλίο του ηλικιωμένοι της κοινότητας επιβεβαίωναν πως η παραγωγή πατατών στην Ξυλοφάγου μετρά πολλά χρόνια πίσω. Η παραγωγή και καλλιέργεια πατατών έδινε τα προηγούμενα χρόνια δουλειά όχι μόνο στους κατοίκους της κοινότητας αλλά και στους ανθρώπους γειτονικών χωριών.
Συνήθως, οι γυναίκες ήταν εκείνες που εργάζονταν για τη συγκομιδή της πατάτας από τα χωράφια ενώ οι άντρες εργάζονταν στο φόρτωμα και στις πιο βαριές εργασίες. Οι πατάτες καλλιεργούνταν όπως και σήμερα δύο φορές τον χρόνο και έδιναν την εαρινή εσοδεία τον Μάρτιο και τη φθινοπωρινή τον Νοέμβριο. Η παραγωγή πατάτας ήταν ιδιαίτερα επίπονη αλλά και αβέβαιη αφού ο καιρός έπαιζε περίεργα παιχνίδια πολλές φορές και κατέστρεφε τις φυτείες, πράγμα που συμβαίνει και σήμερα. Η περίοδος ανάπτυξη και στις δύο φυτείες άνοιξη και φθινόπωρο διαρκεί 100 μέχρι 120 μέρες ενώ η εαρινή είναι εκείνη που δίνει τη μεγαλύτερη σοδειά.

Εξαγωγές και παραγωγή

Οι πατάτες που συλλέγονται μεταφέρονται σε γεωργικές αποθήκες τόσο της κοινότητας όσο και στην υπόλοιπη Κύπρο. Πολλοί παραγωγοί διατηρούν τις δικές τους αποθήκες μέσω των οποίων διαχωρίζουν και κατανέμουν τις πατάτες τους τόσο στην εγχώρια όσο και στην αγορά του εξωτερικού. Η παραγωγή πατάτας στην Ξυλοφάγου μετρά πολλούς τόνους τόσο για εγχώρια κατανάλωση όσο και για εξαγωγές. Η πατάτα είναι ένα γεωργικό προϊόν ταυτισμένο με την κοινότητα και την ιστορία της. Αυτό μάλιστα μαρτυρεί και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό με πολλές παλιές έγχρωμες αλλά και μαυρόασπρες φωτογραφίες που δημοσιεύονται στη σελίδα της Ξυλοφάγου στο facebook.

Η μεγάλη «Πατάτα»

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Ξυλοφάγου, θέλοντας να τιμήσει τη πατάτα που για χρόνια συντηρεί και δίνει εισόδημα στους κατοίκους δημιούργησε ένα «μνημείο», ομοίωμα πατάτας ύψους 4 μέτρων. Το ομοίωμα προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και έγινε viral στα ΜΚΔ
Οι φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν στα social media με την τεράστια πατάτα έκανε πολλούς χρήστες να διερωτηθούν αν πρόκειται για αληθινή πατάτα ή για ομοίωμα πατάτας και ποιος ο λόγος που τοποθετήθηκε από το Κ.Σ.
Ο κοινοτάρχης του Ξυλοφάγου, Γεώργιο Τάσου, υπερασπίστηκε την απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου και σε δηλώσεις του ευχαρίστησε όλους όσους αναφέρθηκαν είτε θετικά είτε αρνητικά στην τεράστια αυτή πατάτα και τους κάλεσε να επισκεφθούν την κοινότητα και να φωτογραφηθούν μαζί της.
Η πατάτα του Ξυλοφάγου έχει γίνει το νέο spot για φωτογραφίες, αφού η κοινότητα δημιούργησε ένα ειδικό χώρο για τον σκοπό αυτό, με παιδότοπό και περίπτερο που πωλάει αναμνηστικά και προσφέρει πατάτες μαγειρεμένες με διάφορους τρόπους
Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε δύο χρονιά διοργανώνεται το μεγάλο Φεστιβάλ Πατάτας , όπου πέρα από το πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα, ο κόσμος θα έχει την ευκαιρία να ενημερωθεί μέσα από τη γεωργική έκθεση που θα λειτουργήσει, για θέματα πατατοκαλλιέργειας, αλλά και που αφορούν τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή Παράλληλα προσφέρονται στους επισκέπτες δωρεάν πατάτες μαγειρεμένες με ποικίλες συνταγές.

Από το κεντρικό μαθητικό συμβούλιο του Δημοτικού Σχολείου Ξυλοφάγου Α.

Πηγές:
https://www.checkincyprus.com/article/33881/60-retro-fotografies-apo-tin-istoria-tis-patatokalliergeias-stin-xylofagoy
https://xylophagou.com.cy/%ce%b4%ce%b9%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%ad%cf%82-%cf%86%ce%b5%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%b2%ce%ac%ce%bb-%cf%80%ce%b1%cf%84%ce%ac%cf%84%ce%b1%cf%82/

Κολοκάσι

Το φυτό Κολοκάσια, κοινώς Κολοκάσι (Colocasia esculentum), είναι εδώδιμο φυτό (λαχανικό) που ανήκει στην οικογένεια των Αρωδών (Araceae). Καλλιεργείται για τα εδώδιμα αμυλούχα ριζώματά του.

Το Κολοκάσι είναι ποώδες φυτό το οποίο φθάνει σε ύψος τα 1,50 – 2,00 μέτρα. Οι ρίζες του είναι θυσανώδες (δηλαδή δεν υπάρχει κεντρική ρίζα) και ο κύριος όγκος του συναντάται περίπου μέχρι ένα μέτρο κάτω από το έδαφος. Στην ουσία πρόκειται για ένα βολβό, αντίστοιχο της φημισμένης σελινόριζας ή ακόμη και της πατάτας. Ευδοκιμεί για 14 ολόκληρους μήνες μέσα στο χώμα σε υγρά και ζεστά κλίματα. Είναι πλούσιο σε άμυλο και η γεύση του θυμίζει εκείνη της γλυκοπατάτας.

Τα φύλλα του φυτού (που είναι και το μόνο μέρος του φυτού πάνω από το έδαφος) αποτελούνται από τον μίσχο και το έλασμα. Ο μίσχος έχει σπογγώδη υφή εσωτερικά ενώ το έλασμα του φύλλου είναι γυαλιστερό και παχύ.

Στην Ινδία, είναι γνωστό ως «gaderi», με τα μικρότερα να ονομάζονται «arbi» ή «arvi» και να είναι πιο κοινά και πιο δημοφιλή. Στην Ινδονησία, ονομάζεται «talas» ή «keladi».

Στην Αυστραλία, η Κολοκασία η εδώδιμος ποικιλία η υδρόβιος (Colocasia esculenta var. aquatilis) είναι ιθαγενής στην περιοχή Κίμπερλι της Δυτικής Αυστραλίας, η ποικιλία esculenta έχει εγκλιματισθεί στη Δυτική Αυστραλία, τη Βόρεια Επικράτεια, το Κουίνσλαντ και τη Νέα Νότια Ουαλία.

Αν και τροπικό φυτό, φαίνεται πως τα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της Κύπρου (καθώς επίσης τη Συρία και την Αίγυπτο) αρέσκονται σε ξηρό κλίμα με ψηλές όμως αρδευτικές ανάγκες.

Η παλαιότερη αναφορά στο Κολοκάσι της Κύπρου ανάγεται στο 1191 μ.Χ. σύμφωνα με την οποία σερβιρίστηκε σε δείπνο για τον εορτασμό του γάμου του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με τη Βερεγγάρια στο Κάστρο Λεμεσού (Jeffery, 1926). Σύμφωνα με το Σακελλάριο (1890), τα καλύτερα Κολοκάσια της Κύπρου παράγονταν στη Λάπηθο και στην Πάφο. Πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, σημαντικές εκτάσεις καλλιεργούνταν στον Άγιο Ανδρόνικο Καρπασίας, στο Συριανοχώρι, και σε μικρότερο βαθμό στην επαρχία Πάφου. Σήμερα, το Κολοκάσι καλλιεργείται κυρίως στην επαρχία Αμμοχώστου, και ιδιαίτερα στο χωριό Σωτήρα, με μικρότερες εκτάσεις στα χωριά Φρέναρος και Λιοπέτρι.

Η φύτευση του Κολοκασιού αρχίζει τέλη Φεβρουαρίου (πρώιμη φύτευση) και συνεχίζεται μέχρι το Μάιο (όψιμη φύτευση) σε χωράφια με κοκκινόχωμα στα οποία έχει προηγηθεί καλλιέργεια με πλούσια λίπανση. Παράγει ένα μεγάλο κεντρικό ρίζωμα (μάππα), πολλά πλάγια ριζώματα (πούλλες) και μη εδώδιμα φύλλα. Η παραγωγή του διατίθεται κυρίως στη ντόπια αγορά, ενώ κάποιες ποσότητες εξάγονται στη Μ. Βρετανία για την κυπριακή παροικία.

Από το 1978 η Σωτήρα διοργανώνει το Φεστιβάλ Κολοκασιού, το οποίο αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα φεστιβάλ της Κύπρου, ενώ από το 2014 διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια η «Βραδιά Γευσιγνωσίας Κολοκασιού Σωτήρας» που εντάσσεται στα πλαίσια προώθησης του προϊόντος από τον Δήμο και την Οργάνωση παραγωγών Σωτήρας. Τον Αύγουστο του 2016 έχει κατακτήσει την πιστοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως Προϊόν με Ονομασία Προέλευσης για τα προϊόντα «Κολοκάσι Σωτήρας» και «Κολοκάσι-Πούλλες Σωτήρας» (Π.Ο.Π.).

Mαγειρεύεται με διάφορους τρόπους π.χ. γιαχνί με ή χωρίς κρέας, ή ως καπαμάς με κρασί (πολύ γνωστός στην επαρχία Αμμοχώστου), πούλλες τηγανιτές και πολλά άλλα μέχρι και γλυκό. Συγκεκριμένα ο καπαμάς αν και φτιάχνεται σε διάφορες περιοχές της Κύπρου, εντούτοις τα υλικά του διαφέρουν. Άλλοι βάζουν χοιρινό, άλλοι αρνί ή κατσίκι (ρίφι), ενώ κάποιοι παραλείπουν εντελώς το κρέας.

Μαρία Κκαΐλη – Ε’2
Μαριλίτα Παπανικολάου – Ε’2
Δημοτικό Σχολείο Ξυλοφάγου Α

Βιβλιογραφία
https://medlabgr.blogspot.com/2019/06/kolokasi-i-ipertrofi-tis-kiprou-kai-tis-ikarias-ti-prosexoume-sto-nageirema.html
https://www.cyprushighlights.com/%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CF%83%CE%B9/
https://publications.gov.cy/assets/user/publications/Labels%20of%20Taste/24/#zoom=z
https://foodmuseum.cs.ucy.ac.cy/web/guest/36/civitem/2070
https://xrysessyntages.com/fagita/kypriaki-kouzina/kolokasi-kapamas/
https://www.cyprushighlights.com/%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CF%86%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB-%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA/

Το παρόν γλυπτό δημιουργήθηκε από τον γλύπτη Φίλιππο Γιαπάνη, με σκοπό να τιμήσει τους ανθρώπους της γης των Κοκκινοχωριών. Φωτογραφία: Φίλιππος Γιαπάνης